Afganistan'ın organ pazarı haline gelen kenar mahalleleri: 6 ve 8 yaşındaki iki kızımın ardından böbreğimi sattım

Kuraklık, corona virüs pandemisi ve Taliban'ın iktidarı ele geçirmesinin ardından uygulanan ekonomik yaptırımlar, Afganistan ekonomisini çöküşün eşiğine getirdi. Enflasyondaki keskin artış, gıda fiyatlarının yükselmesine neden olarak milyonlarca Afgan'ı açlığa sürükledi. Bununla birlikte, geçinmek için 6 ve 8 yaşlarındaki iki kızının her birini 100 bin afganiden (13 bin lira) satan bir kadın, son çare olarak böbreğini de satmak zorunda kaldığını söyledi. Yetkililer, bir böbreğin fiyatının bin 500 doların (20 bin lira) altına düştüğünü aktararak, kenar mahallelerin organ pazarı haline geldiğini açıkladı.


The Guardian’ın haberine göre, Batı Afganistan'da sıcaklıklar sıfırın altına düşünce Delaram Rahmati adlı kadın sekiz çocuğu için yiyecek bulmakta zorlanmaya başladı.

Dört yıl önce ülkenin Badgis eyaletindeki evinden ayrılan Rahmati ailesi, Herat şehrinin kenar mahallelerinden birinde plastik çatılı kerpiç bir kulübede yaşamaya başladı.

Kuraklık, köylerini yaşanmaz, toprağı da işlenemez hale getirdi. Evlerini terk etmek zorunda kalan tahmini 3,5 milyon Afgan gibi, Rahmatiler de artık ülke içinde yerinden edilmiş insanların oluşturduğu kenar mahallelerde hayatta kalmaya çalışıyor.

50 yaşındaki Rahmati’nin bir işi yok. Biri felçli, diğeri akıl hastası olan iki oğlunun hastane masraflarını karşılamasının yanı sıra kocası için de ilaç alması gerekiyor.

“Biri 8 ve diğer altı yaşındaki iki kızımı satmak zorunda kaldım” diyen Rahmati, birkaç ay önce kızlarını tanımadığı ailelere her biri 100 bin afgani’ye (yaklaşık 13 bin lira) sattığını söyledi. Kızları ergenliğe ulaşana kadar onunla kalacak ve sonra yabancılara teslim edilecek.

Afganistan'da kız çocuklarını gelecekteki bir evlilik için satıp, ayrılma zamanı gelene kadar evde büyütmek alışılmadık bir durum değil. Ancak ülkedeki ekonomik kriz derinleştikçe aileler, çocuklarını beslemeye güçleri yetmediği için giderek daha küçük yaşlardaki çocuklarını satmaya başladı.

Yine de kızlarının geleceğini satmak, Rahmati'nin vermek zorunda kaldığı tek acı verici karar değildi. Rahmati, “Borç ve açlık yüzünden böbreğimi satmak zorunda kaldım” dedi.

Diğer taraftan, Birleşmiş Milletler’e (BM) göre Afganistan "insani bir krizin ve ekonomik çöküşün" eşiğinde bulunuyor. BM’nin Afganistan büyükelçisi, ülkenin “çağdaş tarihinin en kötü insani krizini yaşadığını” söyledi.

Ayrıca, kuraklık, Covid-19 ve Taliban'ın Ağustos 2021'de iktidarı ele geçirmesinin ardından uygulanan ekonomik yaptırımların ekonomi üzerinde feci sonuçları oldu. Enflasyondaki çarpıcı artışlar, gıda fiyatlarının yükselmesine neden oldu.

Afganistan'da böbrek ticareti bir süredir büyüyor. Ancak Taliban iktidara geldiğinden bu yana yasadışı organ ticaretinin gerçekleştiği fiyat ve koşullar değişti. Bir zamanlar 3 bin 500 ile 4 bin dolar (47 bin ile 53 bin lira) arasında değişen bir böbreğin fiyatı bin 500 (20 bin lira) doların altına düştü. Ama, böbreğini satmak isteyenlerin sayısı artmaya devam ediyor.

Rahmati sağ böbreğini 150 bin Afgani’ye (19,2 bin lira) sattı. Ancak ameliyat sonrası iyileşemedi ve şimdi kocası gibi o da hasta ve doktora gidecek parası kalmadı.

Bununla birlikte, BM Mülteciler Yüksek Komiserliği UNHCR'ye göre, ülkenin tahmini 40 milyon nüfusunun yarısından fazlası “aşırı düzeyde açlıkla karşı karşıya ve bunların yaklaşık 9 milyonu kıtlık riski altında” bulunuyor.

Bu nedenle, artan sayıda Afgan için böbrek satmak, yemek için para kazanmanın tek yolunu oluşturuyor.

Rahmani, “En son pirinç yediğimizden bu yana aylar geçti. Neredeyse ekmek ve çay bulamıyoruz” derken, Rahmati ailesiyle aynı gecekondu mahallesinde yaşayan Salahuddin Taheri, “Haftada üç gece akşam yemeği yiyemiyoruz” dedi.

Geri dönüştürülmüş çöpleri toplayıp satarak her gün beş ekmeğe yetecek kadar parayı biriktiren 27 yaşındaki dört çocuk babası Taheri, böbreği için bir alıcı arıyor.

Taheri "Herat'taki özel hastanelere günlerdir böbrek lazım mı diye soruyorum. Hatta acil ihtiyaçları olursa piyasa fiyatının altında satabileceğimi bile söyledim ama geri dönüş alamadım. Çocuklarımı beslemem gerekiyor, başka seçeneğim yok” diye konuştu.

Öte yandan, Herat’ta bir sağlık yetkilisi olan Asif Kabir, son beş yılda ildeki hastanelerde yaklaşık 250 resmi böbrek nakli yapıldığını ve ülkedeki gönüllü organ bağışı oranının çok düşük olduğunu söyledi.

Ancak, gerçek böbrek ameliyatı sayısı çok daha yüksek olabilir.

İsminin açıklanmaması koşuluyla konuşan ve en çok nakil yapılan hastanelerden birinde çalışan bir doktor, "Son zamanlarda Herat'ta böbreğini satmak isteyenlerin sayısı arttı ve çoğu insan yerinden edilmiş bölgelerde yaşıyor. Hastalar, ucuz bir böbrek bulmak için kenar mahallelere gidiyor” dedi.