İznik Gölü'ndeki bazilikanın 13. yüzyılda gömülerek terk edildiği ortaya çıktı

İznik Gölü'nde kıyıdan yaklaşık 20 metre açıkta ve 1 metre derinlikte bulunan bazilikanın (büyük kilise) 13. yüzyılda Laskarisler döneminde terk edildiğine dair bilgilere ulaşıldı. 10. yüzyılda yaşanan büyük depremdeki çökmenin etkisi ya da suların yükselmesiyle göl sularına gömüldüğü tahmin edilen bazilikada araştırmalar sürüyor.


Bursa'nın İznik ilçesinde 10. yüzyılda yaşanan büyük depremdeki çökmenin etkisi ya da suların yükselmesiyle göl sularına gömüldüğü tahmin edilen bazilikada araştırmalar sürüyor. Kültür ve Turizm Bakanlığının izni, İznik Müze Müdürlüğünün başkanlığında, Bursa Büyükşehir Belediyesinin desteğiyle Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü bilimsel danışmanlığında 2015 yılında başlatılan su altı arkeolojik kazı çalışmaları devam ediyor.

Araştırma ekibi, Amerikan Arkeoloji Enstitüsü tarafından 2014 yılında dünya çapındaki en önemli 10 keşiften biri seçilen bazilika hakkında önemli bilgilere ulaştı.

Kazının bilimsel danışmanı BUÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mustafa Şahin, bu sezon 4 Temmuz'da başlayan kazı çalışmalarının 28 Eylül'de sona erdiğini söyledi.

Şahin, "İznik Gölü Bazilikal Kilise, hem Aziz Neophytos adına inşa edilen bir kilise olması hem de öncesinde büyük olasılıkla I. Konsil'in burada toplanma olasılığı nedeniyle dini turizm açısından oldukça önemli bir kalıntı. Bu nedenle burada söz konusu olasılıkların gerçek olup olmadığını ortaya çıkarmak üzere kazı çalışmalarına devam ediyoruz" dedi.

Bu sezon kazılarda en az 2 yıldız bröve sahibi 12 su altı arkeoloğu lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencisinin yer aldığını dile getiren Şahin, 2021 yılı çalışmalarına BUÜ'nün yanı sıra Mimar Sinan Güzel Sanatlar, İstanbul, Kocaeli ve Düzce üniversitelerinden öğrencileri de kabul ettiklerini bildirdi.

Prof. Dr. Şahin, bu sezon 480 dalış gerçekleştirildiği bilgisini vererek, "Bu dalışlar neticesinde sorularımızı kanıtlayacak bulgulara ulaşmaya çalıştık. Buluntular arasından en önemli sonuç, kilisenin tam olarak 13. yüzyılda yani Laskarisler döneminde terk edildiği ve kaderine bırakıldığı. Yapı temellerinin 13. yüzyıldan sonra su altında kalmış olma ihtimali de var'' diye konuştu.

Kilisenin gömülerek terk edildiğini tespit ettiklerini aktaran Şahin, ''Gömülerek terk edilmiş olması, yapının Hristiyanlar tarafından önemsendiğini ve kutsandığını göstermekte. Henüz su altında ne zaman kaldığıyla ilgili açık bir veriye ulaşamadık ama yapının ilk etkili şekilde yıkılması, 10. yüzyılda gerçekleşen büyük depremde gerçekleşmiş olmalı. Bu konuda önemli ipuçları elimizde var'' dedi.

Bütün körfezi etkisi altına alan ve İstanbul'a kadar büyük bir yıkıma neden olan depremden sonra bazilikanın eski ihtişamlı günlerine geri dönemediğini tahmin ettiklerini söyleyen Şahin, 13. yüzyılda Laskarisler döneminde tamamen kaderine terk edildiğini düşündüklerini belirtti.

Yapının 10. yüzyılda gerçekleşen büyük bir depremde ayakta kalmasının mümkün olmadığına dikkati çeken Şahin, 2021 kazılarında 13. yüzyıla ait buluntuların ortaya çıktığını, bunun en azından 300 yıl daha yapının bir şekilde kullanıldığını gösterdiğini anlattı.

Kazı yaptıkları alanda bol miktarda parçalanmış mermer bloklar bulduklarına değinen Şahin, "Bu bloklar bize yapının 13. yüzyılda gömülerek terk edildiğini düşündürüyor" ifadesini kullandı. Şahin, Fransa'daki Grenoble Üniversitesi'nden jeologlarla İznik ve yakın çevresinin geçmişte yaşadığı büyük depremleri tespit etmek amacıyla 2018'den bu yana çalışma yürüttüklerini belirtti.

Şahin, su altından toplanan hafriyat toprağının karaya taşınarak eleklerden geçirildiğini dile getirdi. Bu seneki buluntular arasında 100'e yakın sikke, 450 parça seramik ve çok sayıda metal ve ahşap buluntuyla karşılaştıklarını bildirdi. Buluntular kataloglandıktan sonra araştırılmaya başlanacak.

Bursa Büyükşehir Belediyesi ile bu alanın su altı müzesi haline getirmeye yönelik çalışmaların daha önce başlatıldığını söyleyen Şahin, gelecek yılın sonlarına doğru projenin tamamlanacağını tahmin ettiğini aktardı.

2015'te başlayan su altı kazılarının her aşamasının Ar-Ge niteliği taşıdığını vurgulayan Şahin, şöyle konuştu: "İlk başladığımızda yaklaşık 10 yıllık bir kazı programı yapmıştım. 2025 yılı, I. Ekümenik Konsil'in toplandığı 325 yılının 1700'üncü yılına denk düşüyor. Başlangıçta kazıları 2025 yılında tamamlamayı düşünüyordum ama yapı kalıntısı tahminimizin ötesinde çok fazla bir alana yayılmış. Müze haline getirildikten sonra bu tür aktif kazıların olması, ziyaretçilerin ilgisini daha fazla çeker."